Ενα λιβάδι γεμάτο μαργαρίτες

Ο ΓΙΟΣ. Ο Μορένο Βέργκα είναι ένα πανέμορφο παιδί που γεννήθηκε πριν από επτά χρόνια στο Μιλάνο. Στην αρχή ήταν απολύτως υγιής. Μέσα σε λίγες ημέρες, όμως, έχασε τόσο το φως του όσο και την ικανότητα να επικοινωνεί με το περιβάλλον. Τρεις λέξεις μόνο καταλαβαίνει, τις λέξεις που του επιτρέπουν να επιβιώσει: σούπα, νερό, νάνι.

Ο ΠΑΤΕΡΑΣ. Ο 42χρονος Μασιμιλιάνο Βέργκα διδάσκει κοινωνιολογία του δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Εχει τρία παιδιά, τον εννιάχρονο Τζάκοπο, τον τετράχρονο Κόζιμο και τον Μορένο. Το βιβλίο του το αφιέρωσε στους δύο πρώτους. Ο άλλος δεν μπορεί έτσι κι αλλιώς ούτε να διαβάσει ούτε να καταλάβει. Η αφιέρωση δεν σημαίνει κατ’ανάγκη και ευθύνες. «Όταν αναγκαστώ να αποσυρθώ», τους λέει, «κι αν ο Μορένο βρίσκεται ακόμη δίπλα μου, θα χρειαστεί να πιαστεί από ένα χέρι για να προχωρήσει. Αν δεν είναι το δικό σας, σας ζητώ μονάχα να βρείτε ένα άλλο».

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ο τίτλος του είναι «Η γλυκόπικρη ζωή μου με ένα παιδί με ειδικές ανάγκες» και κυκλοφόρησε προχθές στην Ιταλία από τις εκδόσεις Mondadori. Όπως σημειώνει στις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας, «το μισό το έγραψα σε μια νύχτα και το υπόλοιπο στο τραμ, ενώ πήγαινα στη δουλειά. Με τον τρόπο αυτό συγκέντρωσα τις μυρωδιές, τις γεύσεις και τις εικόνες επτά χρόνων ζωής με τον Μορένο. Μυρωδιές ως επί το πλείστον δυσάρεστες, γεύσεις που με οδήγησαν να κάνω εμετό, εικόνες που τα μάτια μου δεν ήθελαν να δουν. Όμως τις γεύσεις τις συνηθίζεις. Οι μυρωδιές μαθαίνεις να μη σ’απασχολούν. Εχω σκεφτεί μάλιστα πως ίσως εκείνος να κρατά τον τροχό της τύχης, γιατί δεν μπορεί να δει και ο εγκέφαλός του έχει το μέγεθος βόλου. Δεν μπορώ να πω πως ο Μορένο είναι το πιάτο που προτιμώ ή ότι το άρωμά του είναι το αγαπημένο μου. Θα ήθελα όμως να κατορθώσω να τραβήξω εκείνη τη φωτογραφία που δεν μ’εγκαταλείπει ποτέ, εκείνη που μας απεικονίζει όταν κυλιόμαστε σε ένα λιβάδι. Το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα τόσα κλικ που έχω κάνει τα τελευταία χρόνια».

ΈΝΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ. Το 2003, σε ηλικία 76 ετών, ο Σαλβατόρε Πισκιτέλο σκότωσε με δύο πυροβολισμούς τον 39χρονο αυτιστικό γιο του για να πάψει να υποφέρει. Το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο, αλλά ο πρόεδρος Ναπολιτάνο του απένειμε χάρη. Ο Βέργκα ελπίζει να φανεί πιο δυνατός. Αυτό που ξέρει είναι πως για να καταλάβεις τι σημαίνει αναπηρία πρέπει να έχεις ανάπηρο παιδί.

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ. «Με τον Μορένο» - λέει ο τραγικός πατέρας στην Κοριέρε – «είναι σαν να περπατάς σε ένα λιβάδι γεμάτο μαργαρίτες: δεν ξέρεις πού να βάλεις τα πόδια σου για να μην τις πατήσεις».

Τα παραπανίσια κιλά αυξάνουν τον κίνδυνο για Αλτσχάϊμερ

Άλλη μια έγνοια πρέπει να έχουν οι παχύσαρκοι και γενικότερα οι υπέρβαροι άνθρωποι, καθώς μια νέα μακρόχρονη σουηδική επιστημονική έρευνα για πρώτη φορά συνδέει το παραπάνω από το κανονικό βάρος με αυξημένο -μέχρι και τετραπλάσιο- κίνδυνο για την εμφάνιση Αλτσχάϊμερ και άλλων μορφών άνοιας. Οι ερευνητές του γνωστού ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας “Neurology”, ανέλυσαν στοιχεία από περίπου 8.500 διδύμους με αρχική μέση ηλικία 43 ετών, τους οποίους παρακολούθησαν στη συνέχεια επί 30 έτη.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όσα από αυτά τα άτομα είχαν παραπάνω από το φυσιολογικό κιλά στην αρχή της έρευνας, δηλαδή ήσαν υπέρβαρα, ήσαν αυτά που, μετά από 30 χρόνια, όταν πια όλα ήσαν πάνω από 65 ετών, αντιμετώπιζαν 80% αυξημένη κατά μέσο όρο πιθανότητα εμφάνισης άνοιας, σε σχέση με όσους είχαν κανονικό για την ηλικία τους και το ύψος τους βάρος. Ενώ όσοι ήσαν παχύσαρκοι, είχαν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο, αυξημένο κατά 300%. Γενικότερα, όσο μεγαλύτερο βάρος είχε ένας άνθρωπος στην μέση ηλικία του, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος εμφάνισης των συμπτωμάτων άνοιας αργότερα (προβλήματα μνήμης, μάθησης κ.α.).
Οι ερευνητές διευκρίνισαν ότι η μελέτη τους δείχνει πως υπάρχει μεν συσχέτιση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στην άνοια, όμως δεν αποδεικνύει ότι η παχυσαρκία αποτελεί αναγκαστικά την αιτία της εκφύλισης του εγκεφάλου. Όμως, όπως τόνισαν, η έρευνα δείχνει ότι ο έλεγχος του σωματικού λίπους ήδη από την έναρξη της μέσης ηλικίας (μετά τα 40) είναι σημαντική για την αποφυγή της άνοιας αργότερα στη ζωή.
Επίσης οι επιστήμονες, συγκρίνοντας τις περιπτώσεις των διδύμων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πιθανώς υπάρχουν ορισμένα κοινά γονίδια που προδιαθέτουν γενετικά τους ανθρώπους τόσο για την παχυσαρκία, όσο και για την άνοια.
Δεν είναι ακόμα σαφές μέσω ποιού μηχανισμού το πάχος μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο. Μια πιθανή ερμηνεία για τη σχέση ανάμεσα στο έξτρα πάχος και την άνοια είναι ότι οι λιπώδεις ιστοί στο σώμα απελευθερώνουν ορμόνες και άλλα κύτταρα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονές και μεταβολές στις εγκεφαλικές λειτουργίες, με συνέπεια την εκφύλιση των νευρώνων. Από την άλλη, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη και καρδιαγγειακές παθήσεις, που σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου για άνοια.
Σε κάθε περίπτωση, η νέα μελέτη έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η νόσος του Αλτσχάϊμερ και γενικότερα η άνοια θα πρέπει να καταπολεμούνται προληπτικά, αρκετά χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια, συνήθως σε προχωρημένη ηλικία. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι ήδη από τα 30 και τα 40 τους πρέπει να παίρνουν τα μέτρα τους, μεταξύ άλλων ελέγχοντας το βάρος τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες για άνοια, έχοντας ως γνώμονα πως “ό,τι είναι καλό για την καρδιά, είναι καλό και για τον εγκέφαλο” (σωστή διατροφή, σωματική άσκηση, έλεγχος χοληστερίνης και πίεσης, κόψιμο τσιγάρου, μείωση άγχους κ.α.).
Σήμερα, 1,6 δισεκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον κόσμο θεωρούνται υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και πάνω από τους μισούς ενήλικες στην Ευρώπη και τια ΗΠΑ ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, έχουν δηλαδή παραπανίσια κιλά. Υπέρβαρος θεωρείται όποιος έχει δείκτη σωματικής μάζας (υπολογίζεται αν διαιρεθεί το βάρος σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα) μεταξύ 25 και 30, ενώ παχύσαρκος αν έχει δείκτη πάνω από 30. Δείκτης μεταξύ 20 και 25 θεωρείται φυσιολογικός.
Οι Σουηδοί ερευνητές ακόμα επεσήμαναν ότι η αυξημένη μόρφωση παίζει ρόλο στην αποφυγή της άνοιας, καθώς κάθε έτος πρόσθετης ανώτερης εκπαίδευσης σχετίζεται, κατά μέσο όρο, με μείωση κατά 10% περίπου του κινδύνου για παχυσαρκία, καθώς και με 8% μικρότερο κίνδυνο άνοιας. Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους άνω των 65 ετών στον κόσμο πεθαίνει έχοντας κάποια μορφή άνοιας.

Η καλύτερη δίαιτα: Πολλές πρωτεΐνες – λίγοι υδατάνθρακες

Αν έχετε χάσει κιλά και προσπαθείτε να μην τα ξαναπάρετε, θα σας βοηθήσει να κόψετε τους πολλούς επεξεργασμένους υδατάνθρακες, όπως το λευκό ψωμί και το άσπρο ρύζι, και να τρώτε περισσότερες πρωτεΐνες, όπως άπαχο κρέας, γαλακτοκομικά με λίγα λιπαρά και όσπρια. Αυτό είναι το συμπέρασμα από μία μεγάλη ευρωπαϊκή μελέτη. Τα ευρήματα της νέας μελέτης που ονομάζεται Diogenes Study δημοσιεύθηκαν στην κορυφαία ιατρική επιθεώρηση του πλανήτη,  την «New England Journal of Medicine» (NEJM). Όπως γράφουν ο δρ Τόμας Μάινερτ Λάρσεν, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ανθρώπινης Διατροφής του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και οι συνεργάτες του, το κλειδί για να μην ξαναπαχύνει κανείς μετά την δίαιτα είναι να επιλέγει πολλές πρωτεΐνες και τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Ο γλυκαιμικός δείκτης (Glycemic Index, GI) είναι ένας δείκτης της ικανότητας των υδατανθράκων να αυξάνουν τη γλυκόζη στο αίμα, δηλαδή το “ζάχαρο” του αίματος. Όσα τρόφιμα έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, αυξάνουν αργά και σταθερά το “ζάχαρο” στο αίμα, με αποτέλεσμα να νιώθει κανείς χορτάτος γοα περισσότερη ώρα και να μην έχει «λιγούρες». Αντίθετα οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλούν σκαμπανεβάσματα στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και αυτό μπορεί να δημιουργήσει υπογλυκαιμία, κ

Η μεγαλύτερη μελέτη 

Η Diogenes Study  ήταν η μεγαλύτερη μελέτη που διεξήχθη ποτέ για τις δίαιτες στον κόσμο από πλευράς συμμετοχής. Συμμετείχαν 772 οικογένειες, που αποτελούνταν από 938 ενήλικες και 827 παιδιά. Η μελέτη αφορούσε οκτώ ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα. Οι συμμετέχοντες ήταν παχύσαρκοι και από όλους ζητήθηκε να ακολουθήσουν επί 8 εβδομάδες ένα αυστηρό πρόγραμμα αδυνατίσματος, το οποίο όμως ολοκλήρωσαν οι 773 από αυτούς, χάνοντας κατά μέσον όρο 11,6 κιλά. Στη συνέχεια, οι ερευνητές τους χώρισαν σε πέντε ομάδες και τους ζήτησαν να ακολουθήσουν επί 6 μήνες μια από τις πέντε παρακάτω δίαιτες συντήρησης του χαμηλότερους βάρους τους:
1. Δίαιτα με λίγες πρωτεΐνες (το 13% των θερμίδων τους προερχόταν από πρωτεΐνες) και τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.
2. Δίαιτα με λίγες πρωτεΐνες και τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.
3. Δίαιτα με πολλές πρωτεΐνες (το 25% των θερμίδων ήταν από πρωτεΐνες) και τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.
4. Δίαιτα με πολλές πρωτεΐνες και τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.
5. Όποια διατροφή ήθελαν (αυτή ήταν η ομάδα ελέγχου).

Τα αποτελέσματα

Από τους 773 εθελοντές, οι 548 ακολούθησαν τις δίαιτες συντήρησης για ολόκληρο το εξάμηνο. Τι κατάφεραν; Όσοι είχαν ακολουθήσει τη δίαιτα με τις λίγες πρωτεΐνες και τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, πήραν το περισσότερο βάρος απ’ όλους – σχεδόν 2 κιλά.
Αντιθέτως, όσοι ακολούθησαν τη δίαιτα με τις πολλές πρωτεΐνες και τα τρόφιμα με χαμηλό χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη συνέχισαν να χάνουν βάρος μετά από έξι μήνες είχαν πρακτικά σταθερό το βάρος τους (υπήρχαν κάποιες διακυμάνσεις σε επίπεδο κάτω του μισού κιλού).
Οι υπόλοιποι συνδυασμοί επίσης αύξησαν το βάρος των συμμετεχόντων μετά από έξι μήνες.
Τα ευρήματα αυτά αυτά προκάλεσαν έκπληξη στους ερευνητές. «Η μελέτη Diogenes υποδηλώνει ότι οι ισχύουσες διατροφικές συστάσεις δεν είναι επαρκείς για να αποτραπεί η αύξηση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρους ανθρώπους», δήλωσε ο δρ Λάρσεν, βασικός ερευνητής της μελέτης.

Τι περιέχει η αποτελεσματική δίαιτα

Τι μπορεί περιέχει λοιπόν μια δίαιτα με πολλές πρωτεΐνες και τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη; Τα εξής, κατά τον Λάρσεν:
* Πρωινό από φυσικό, σκέτο γιαούρτι λίγων λιπαρών με μούσλι ή φρυγανιές ολικής αλέσεως με λίγων λιπαρών τυρί και ένα πορτοκάλι.
* Στικ λαχανικών και άπαχων τυριών για δεκατιανό.
* Ψωμί σικάλεως ολικής αλέσεως με άπαχο κρέας ή κρύες «μπουκιές» κοτόπουλο ή ψάρι σε ντομάτα, μαζί με λαχανικά για μεσημεριανό
* Για απογευματινό ψωμί σικάλεως ολικής αλέσεως με λίγων λιπαρών πατέ και αγγούρι
* Για βραδινό γαλοπούλα ψημένη στο τηγάνι με ελάχιστο λάδι, λαχανικά και ζυμαρικά ολικής αλέσεως, καθώς και σαλάτα με αβοκάντο, τυρί φέτα και φασόλια.
«Αυτή η νέα προσέγγιση στη δίαιτα μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματική από τις συμβατικές για τον έλεγχο του σωματικού βάρους», συνηγορεί ο δρ Ντέιβιντ Λούντβιχ, διευθυντής του Προγράμματος Optimal Weight Life στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, ο οποίος υπογράφει ένα editorial στο ίδιο τεύχος της NEJM.

Ο  γλυκαιμικός δείκτης

Ο γλυκαιμικός δείκτης κάθε τροφίμου ουσιαστικά είναι η «βαθμολογία» του σε μία κλίμακα από το 1 έως το 100. Ενδεικτικά παρατίθεται ο GI μερικών τροφίμων.
Γαλλική μπαγκέτα 95
Ψωμί σικάλεως 41
Ψωμί ολικής αλέσεως 69
Πολύσπορο ψωμί ολικής αλέσεως 55
Λευκό ψωμί 70
Αραβική πίττα 57
Ψητή πατάτα 85
Βραστή γλυκοπατάτα 54
Νιφάδες καλαμποκιού 84
Δημητριακά ολικής αλέσεως 42
Λευκό ρύζι 87
Ρύζι μπασμάτι 58
Καφέ ρύζι ταχείας βράσης 80
Σπαγγέτι 41
Κουκιά 79
Φασόλια 31
Άπαχο γάλα 32
Σταφίδες 64
Κεράσια 22
Κριτσίνια 55
Ψητά, αλατισμένα φιστίκια 14

Ενδεικτικά γεύματα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη

* Ομελέτα (2-3 αυγά, λίγο άπαχο γάλα, λίγο τριμμένο τυρί, μανιτάρια, τομάτα, δύο φέτες λίγων λιπαρών ζαμπόν, τηγανισμένη σε μια κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο), μισό γκρέϊπ-φρουτ
* Φρουτοσαλάτα (επιλέξτε από αχλάδια, μήλα, πορτοκάλια, γκρέϊπ-φρουτ, φράουλες, μούρα, κεράσια, δαμάσκηνα, σταφύλια)
* 60 γραμμάρια δημητριακά ολικής αλέσεως με άπαχο γάλα και φρέσκες φράουλες, μία φέτα ψητό πολύσπορο ψωμί με λίγων λιπαρών άλειμμα.
* Σάντουϊτς από πολύσπορο ψωμί με φύλλα από σπανάκι, τόνο και ψιλοκομμένη τομάτα.
* Σαλάτα με ψιλοκομμένο μαρούλι, ελιές, τομάτα, αγγούρι, κρεμμύδι, λίγη φέτα, ρίγανη, χυμό λεμονιού.
* Κοτόπουλο ψητό με λαχανικά (κουνουπίδι, μπρόκολο, μανιτάρια, πιπεριές, καλαμπόκι, σάλτσα σόγιας), φρέσκα ροδάκινα.
* Ψητός σολομός, πέστροφα ή μπακαλιάρος με λαχανικά (κρεμμύδι, μάραθο, σέλερι, τομάτες, ελαιόλαδο), φρέσκια φρουτοσαλάτα.
άτι που θα προκαλέψει πείνα.

Το τζόγκινγκ καταπονεί τα πόδια λιγότερο από το περπάτημα!

Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει πως το χαλαρό τζόγκινγκ είναι λιγότερο κουραστικό – και καλύτερο για τους μυς – απ’ ό,τι το περπάτημα με γρήγορο βήμα. Αυτό οφείλεται στο ότι όταν τρέχει κανείς με αργό ρυθμό, γυμνάζονται πιο αποδοτικά οι μύες στις γάμπες του απ’ όσο όταν κάνει γρήγορο βάδην. Αυτή η αποδοτικότερη κίνηση βοηθά τους μυς να απελευθερώνουν πιο ομαλά την ενέργειά τους, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα αντοχής.
Τα ευρήματα αυτά προέρχονται από αμερικανική μελέτη, στην οποία υπερηχογραφήματα κατέγραφαν τις αντιδράσεις των μέσων γαστροκνημίων μυών ομάδας εθελοντών, οι οποίοι άλλοτε έκαναν τζόγκινγκ σε κυλιόμενο διάδρομο και άλλοτε έτρεχαν.
Όπως γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS), οι υπέρηχοι έδειξαν ότι οι μύες αυτοί δρουν όπως ο συμπλέκτης του αυτοκινήτου: επιτρέπουν στον ασκούμενο να αλλάζει την ταχύτητά του. Ο μέσος γαστροκνήμιος μυς είναι ενωμένος με τον αχίλλειο τένοντα. Όταν αρχίζουμε να κινούμαστε, ο μυς αυτός τεντώνεται, αφ’ ενός για να στηρίξει τον τένοντα, αφ’ ετέρου για να του μεταδώσει την ενέργεια του σώματος και να τον τεντώσει.

Πιο ευγενικό για τους μυς το αργό τζόγκινγκ

Σε δεύτερο χρόνο – σύμφωνα με τη νέα μελέτη – ενεργοποιείται και ο αχίλλειος τένοντας, για να απελευθερώσει σταδιακά την ενέργεια που έχει δεχτεί και να μας βοηθήσει να συνεχίσουμε την κίνηση. Η ενεργοποίησή του είναι διαφορετική όταν περπατάμε απ’ ό,τι όταν τρέχουμε με αργό ρυθμό. Σύμφωνα με τη μελέτη, με το περπάτημα ο γαστροκνήμιος μυς τεντώνεται απότομα και σκληρά, αλλά παρέχει λιγότερη ενέργεια στον αχίλλειο τένοντα, με συνέπεια να μειώνεται η αντοχή του.
Αντιθέτως, το αργό τζόγκινγκ διαπιστώθηκε ότι τεντώνει πολύ πιο «ευγενικά» τον γαστροκνήμιο μυ, με αποτέλεσμα αυτός να τροφοδοτεί με περισσότερη ενέργεια τον αχίλλειο τένοντα. Όπως εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Γκρέγκορι Σαβίκι, από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βορείου Καρολίνας, τα ευρήματα αυτά εξηγούν γιατί το «δυναμικό περπάτημα» έχει τόσο λίγους οπαδούς, ενώ το τζόγκινγκ τόσο πολλούς. «Οι μύες λειτουργούν ανεπαρκώς κατά το δυναμικό περπάτημα και έτσι ο οργανισμός στρέφεται στο αργό τρέξιμο για να αυξήσει την αποδοτικότητα και την άνεσή του, και για να συντηρήσει την ενέργειά του», είπε.
«Είναι θέμα βιολογίας: όταν προσπαθείς να περπατήσεις ολοένα πιο γρήγορα, ο γαστροκνήμιος μυς δουλεύει ολοένα πιο σκληρά, αλλά αδυνατεί να προλάβει τον βηματισμό και εξαντλείται.
»Όταν όμως ο βηματισμός αλλάξει και μετατραπεί σε τροχάδην, ο ίδιος μυς γίνεται σχεδόν στατικός και δεν αλλάζει ιδιαίτερα η συμπεριφορά του, όσο κι αν αυξήσουμε την ταχύτητά μας».